بذل مدت در ازدواج موقت
صیغه یا عقد موقت در اسلام به عنوان یک نوع از ازدواج موقت شناخته می‌شود. این نوع از ازدواج مختص مذهب تشیع است و در اسلام شیعی به ویژه در مذهب جعفری (شیعه دوازده امامی) تأکید بر وجود آن شده است. عقد موقت به این صورت انجام می‌شود که زن و مرد با موافقت و توافق مشخص، برای مدت معینی از زمان با هم ازدواج می‌کنند. این نوع از ازدواج به عنوان راهی برای رفع نیازهای جنسی و اجتماعی در شرایط خاص تا حدی مجاز است.
با اتمام مدت تعیین شده برای عقد موقت، این ازدواج به پایان می‌رسد، و زوجین به طور خودکار از یکدیگر جدا می‌شوند، بدون نیاز به رسمیت‌بخشی یا طلاق. این نوع از ازدواج ممکن است برای مدتی کوتاه باشد و در شرایطی معین مثل سفر به دیگر شهرها یا کشورها یا در شرایط اقتصادی و اجتماعی خاص استفاده می‌شود.
اگر یک طرف متمایل به پایان دادن به ازدواج موقت باشد، می‌تواند با بذل مدت ازدواج این امر را به پایان برساند. این نقطه تفاوت اصلی عقد موقت با ازدواج دائمی و فرآیندهای طلاق در ازدواج دائمی است، که نیاز به مراجعه به دادگاه یا نهادهای دیگر دارد. در هر صورت، تطابق با قوانین و مقررات مربوط به ازدواج و عقد موقت در هر کشور ممکن است متغیر باشد و باید به مقررات محلی مراجعه کرد.
اهمیت و اجرای عقد موقت به شدت به مذهب و قوانین مربوط به شیعه دوازده امامی مرتبط است و در دیگر مذاهب اسلامی و نیز در بسیاری از کشورها به صورت رسمی تأیید نشده یا غیرقانونی می‌باشد.
بذل مدت چیست؟
ماده 1139 قانون مدنی در مورد طلاق و انحلال عقد دائمی در ایران تعریف شده است. بنا به این ماده، طلاق مخصوص به عقد دائمی اشاره دارد و زن منقطعه از زواج می‌شود تنها در دو موقعیت: انقضای مدت عقد دائمی و یا انصراف شوهر از زناشویی. این ماده در قانون مدنی ایران وابسته به عقد دائمی است و به عقد موقت ارتباطی ندارد.
عقد موقت، به عنوان یک نوع دیگر از ازدواج، در قوانین مذهبی و مذهب تشیع (به ویژه در مذهب جعفری) مورد تأیید قرار می‌گیرد. این نوع از ازدواج به عنوان عقدی موقت برای مدت مشخص صورت می‌گیرد و بعد از انقضای مدت، ازدواج به پایان می‌رسد، بدون نیاز به طلاق یا انحلال دیگر.
در عقد موقت، مدت زمان ازدواج به صورت واضح تعیین می‌شود و شوهر مسئولیت پرداخت مهریه را دارد. اگر مرد تمایل داشته باشد، می‌تواند مدت باقی‌مانده تا انقضاء عقد موقت را به زن بخشود، این عمل به نام “بذل مدت” شناخته می‌شود. ممکن است مرد به زن وکالت دهد تا به نیابت از او مدت باقی‌مانده را به خود ببخشد. این فرآیند معمولاً به منظور حفظ حقوق زن و پایان دادن به ازدواج به شکل متعارف صورت می‌گیرد.
بذل مدت تنها برای عقد موقت صحیح است و به عقد دائمی اعمال نمی‌شود. این نکته باید به خوبی در نظر گرفته شود تا اشتباهی تعبیر اشتباهی از ماده 1139 قانون مدنی انجام نشود.
ماهیت بذل مدت
در حقوق، اعمال انسان به دو دسته اصلی عقود و ایقاعات تقسیم می‌شوند. این دو دسته از اعمال انسان در حقوق مختص به نوع و ماهیت هرکدام از این اعمال است:
- عقود و قراردادها: عقد به معنی همکاری متقابل اراده دو یا چند شخص در ایجاد یک ماهیت حقوقی است. در واقع، عقد یک توافق رسمی بین دو یا چند طرف است که شامل قوانین و مقررات مربوط به آن می‌شود. در اینجا، اراده، قبول، و رضایت طرفین از اهمیت بالایی برخوردار است. مثال‌هایی از این نوع عقود شامل عقد بیع (قرارداد خرید و فروش) یا عقد اجاره (قرارداد اجاره) می‌شوند.
- ایقاعات: ایقاعات به معنی اعمال یا انجام‌هایی هستند که تنها با اراده یکی از طرفین اتفاق می‌افتند و برای انجام آنها نیازی به توافق یا رضایت طرف دیگر نیست. در واقع، این نوع از اعمال به صورت یکطرفه انجام می‌شوند. به عنوان مثال در عقد نکاح، طلاق یک ایقاع است که قانون یا شرع مقدس برای مردان تعیین کرده است و برای اجرای آن، اراده مرد و انجام این اراده کافی است.
در مورد بذل مدت، این اقدام به نام بذل مدت یک نوع ایقاع است که تنها برای مردان در عقد موقت اعمال می‌شود. با بذل مدت، مرد تصمیم می‌گیرد که مدت باقی‌مانده از عقد موقت را به زن بخشیده و این اقدام با اراده او اتفاق می‌افتد. از این رو، ماهیت بذل مدت به عنوان یک ایقاع این است که تنها از طریق اراده دارنده حق بذل مدت، که در اینجا مرد است، صورت می‌گیرد و برای اتفاق افتادن آن، کافی است.
