مجازات چک برگشتی چیست؟
چک یکی از اسناد تجاری است که در تراکنش‌های مالی و تجاری بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. چک به عنوان یک وعده پرداختی نیز شناخته می‌شود و افراد می‌توانند با صدور چک به تسویه حساب‌هایشان بپردازند. اما واجبات و مسئولیت‌های صادرکننده چک بسیار مهم هستند.
واجبات اساسی صادرکننده چک عبارتند از:
- اطمینان از موجودی کافی در حساب: صادرکننده چک باید اطمینان حاصل کند که موجودی کافی در حساب بانکی خود دارد تا مبلغ چک را پوشش دهد.
- تاریخ معین پرداخت: چک دارای تاریخ معین پرداخت است و باید در زمان معین از آن پرداخت صورت گیرد.
- امضای معتبر: چک باید دارای امضای معتبر صادرکننده باشد.
اگر صادرکننده چک واجبات فوق را ناداشته یا قادر به پرداخت مبلغ چک نباشد، چک به عنوان “چک برگشتی” شناخته می‌شود. در این صورت، ممکن است صادرکننده چک مواجه به مجازات‌هایی شود، از جمله جرمی بودن اقدام و پرداخت جریمه به صاحب چک.
موارد برگشت خوردن چک
چک، یکی از سند‌های تجاری است که امروزه در معاملات به عنوان جایگزین پول نقد به کار می‌رود و به انجام خرید و فروش و هر نوع معامله دیگری کمک می‌کند. با این حال، نکته مهمی که هنگام صدور چک باید در نظر گرفته شود این است که صادرکننده چک باید از عهده پرداخت مبلغ یا وجه چک در موعد مقرر برآید.
در صورتی که صادرکننده چک با اطلاع از خالی بودن حساب خود اقدام به صدور چک بلامحل کند، با حکم مجازات چک برگشتی مواجه خواهد شد، بر اساس ماده 7 قانون صدور چک. برگشت خوردن چک به دلایل مختلفی اتفاق می‌افتد، موارد برگشت خوردن چک عبارتند از:
- بسته بودن حساب صادرکننده چک به علت بدهی یا به حکم دادگاه و مواردی از این دست.
- عدم وجود وجه نقد در حساب صادرکننده یا عدم کفایت موجودی نسبت به وجه چک.
- مسدود شدن حساب به درخواست دارنده حساب به علت مواردی نظیر مفقودی چک.
- عدم پرداخت وجه چک به دارنده به علت دستور صاحب حساب.
- وجود مواردی مانند قلم خوردگی، عدم مطابقت امضا و یا اختلاف در مندرجات چک و به تبع، امتناع بانک از پرداخت وجه آن.
باید به یاد داشت که برگشت خوردن چک نه تنها برای صادرکننده چک، بلکه برای دارنده چک نیز مشکلاتی ایجاد می‌کند و می‌تواند مجازات‌هایی در پی داشته باشد. بنابراین، اهمیت رعایت واجبات و اطمینان از موجودی حساب بانکی قبل از صدور چک بسیار مهم است تا از مشکلات حقوقی و مالی جلوگیری شود.
مجازات صدور چک برگشتی
هنگامی که وجه چک به علت وجود موارد برگشتی، به دارنده چک پرداخت نمی‌شود، دارنده چک می‌تواند با گرفتن گواهی عدم پرداخت و بسته به شرایط چک برگشتی، اقدام به شکایت حقوقی و کیفری برای مطالبه وجه چک نماید.
قانون‌گذار در ماده 7 قانون صدور چک، حکم مجازات چک برگشتی بلامحل را تعیین کرده و به پرسش آیا چک برگشتی زندان دارد یا نه، پاسخ داده است. در صورتی که چک شخصی به علت بلامحل و خالی از وجه برگشت کند، با مجازات ماده 7 مواجه خواهد شد.
قبل از تبیین حکم مجازات چک برگشتی بلامحل و بررسی اینکه آیا چک برگشتی زندان دارد یا نه، باید توضیح داد که چک بلامحل چیست.
چک بلامحل چکی است که بدون تاریخ، بدون امضا، مدت دار، وعده دار، مشروط و سفید امضا نبوده و بابت تضمین داده نشده باشد و وجه آن به علت خالی بودن حساب صادر کننده یا عدم کفایت موجودی حساب و موارد مشابه، پرداخت نشود.
در چنین چکی، اگر دارنده چک ظرف 6 ماه از مهلت مقرر در چک اقدام به مطالبه وجه نماید و ظرف 6 ماه از گرفتن گواهی عدم پرداخت از بانک به علت خالی بودن حساب و یا دلایل مشابه، اقدام به شکایت کیفری انجام دهد، صادر کننده چک به تناسب مبلغ چک مجازات خواهد شد.
مطابق ماده 7 قانون صدور چک، مجازات صادر کننده چک برگشتی بلامحل بر اساس میزان مبلغ چک متفاوت است. اگر وجه چک کمتر از 1 میلیون تومان باشد، مجازات صادر کننده تا حداکثر شش ماه حبس ممکن است. اگر وجه چک بین 1 میلیون تا 5 میلیون تومان باشد، مجازات صادر کننده حبس از 6 ماه تا یک سال ممکن است و برای مبالغ بالای 5 میلیون تومان، مجازات صادر کننده می‌تواند حبس به مدت یک تا دو سال باشد.
