جرایم پزشکی
با معالجه یک بیمار، پزشک ممکن است عمدا یا ناخواسته باعث آسیب یا جراحت به اندام های بیمار شود. اما جایگاه این حرفه و ارزش آن برای جامعه، تدوین مقررات قانونی خاص در خصوص جرایم پزشکی را ایجاب می کند. موضوع فعالیت پزشک از یک سو، زندگی و سلامت افراد است که بسیار مهم است. از سوی دیگر، پزشکان می توانند مانند افراد دیگر حرفه ها در حرفه خود اشتباه کنند. خطاهای پزشکی اغلب منجر به جراحت یا مرگ می شود. موضوع به حدی حساس است که برخی از دانشمندان معتقدند اگر مجازات جرایم پزشکی شدید باشد، هیچکس از ترس مجازات نمی تواند طبابت کند. اما در بندهای بعدی خواهیم دید که چگونه ابلاغ لایحه جرائم پزشکی منجر به پیگرد قانونی پزشکان می شود.
در هر صورت، قبل از سلامتی و جان یک شخص، پزشک نیز مسئول سایر اشکال حقوق کیفری است. به طور کلی، زمانی که پزشک عمداً در طول درمان به بیمار آسیب می رساند. طبق ماده 290 قانون مجازات اسلامی این جرم عمد بوده و مجازات آن ثابت است. اما اگر رفتار پزشک عمدی و مبتنی بر تقصیر نباشد، طبق ماده ۲۹۱ قانون مجازات اسلامی شبه عمدی است زیرا متضمن تقصیر است. در جنایت شبه عمد قصاصی ثبت نمی شود و پزشک مکلف به پرداخت دیه است. بر اساس ماده 616 قانون مجازات اسلامی 1364، در صورتی که قصور پزشک موجب فوت بیمار شود و فوت بیمار ناشی از بی احتیاطی یا بی حوصلگی پزشک باشد، به حبس از یک تا شش ماه و سه سال محکوم می شود.
گرفتن برائت برای درمان
در مورد طرح لایحه جرائم پزشکی باید بدانید که امروزه بیمارستان ها و مراکز درمانی از بیمار یا خانواده وی رضایت نامه می گیرند مبنی بر اینکه پزشک قبل از انجام عمل جراحی یا سایر اقدامات پزشکی تبرئه شده است. اما آیا اخذ چنین احکامی برائت از مسئولیت کیفری پزشک برای ارائه درمان به طور کلی می باشد؟ پاسخ باید این باشد: نه، اینطور نیست. اگر پزشک در دادگاه مقصر شناخته شود، حتی اگر بیمار یا خانواده او را برائت کرده باشند، ضامن است. و به همین دلیل حکم برائت تاثیری در لایحه قصور پزشکی ندارد.
وقتی پزشک بیمار یا خانواده او را برای درمان تبرئه می کند، تنها تفاوت در اثبات گناه است. در صورتی که پزشک برائت نداشته باشد و در اثر اعمال و رفتار خود به بیمار آسیبی وارد شود، اصل بر این است که پزشک مسئولیت کیفری دارد و باید بی گناهی و تقصیر خود را ثابت کند تا از برائت جلوگیری شود. . اگر پزشک بیمار یا خانواده او را معذور کند، این اصل وجود دارد که اگر در اثر درمان آسیبی به بیمار وارد شود، پزشک مقصر نیست. در چنین حالتی، بیمار یا ولی او باید قصور پزشک را ثابت کند.
کدام مرجع صلاحیت دارد؟
مراجعی که در آن امکان شکایت از پزشک معالج و ارائه لایحه در جرایم پزشکی وجود دارد به شرح زیر است:
مراجعه عمومی دادگستری ؛ اگر دکتر مرتکب جرم شده باشد. مرجع مسئول رسیدگی، دادگستری است. جرایمی که ممکن است توسط مراجع دادگستری تعقیب شود شامل افشای اطلاعات محرمانه بیمار، صدور گواهی جعلی و سقط جنین است.
حل و فصل اختلافات در شورای حل اختلاف خاص مربوط به مسائل بهداشتی؛ اگر شکایتی از پزشک صورت گیرد و مبلغ مطالبه شده کمتر از پنج میلیون تومان باشد، در این شورا مطرح می شود و برای صلح و سازش تلاش می شود.
دادسرا انتظامی پزشکان؛ این دادسرا در چارچوب سازمان نظام پزشکی تشکیل شده و وظیفه اصلی آن رسیدگی به تخلفات پزشکی است.
