آشنایی با جرائم رایانه ای

تشخیص و مقابله با جرائم سایبری امری حیاتی است که نیازمند همکاری بین نهادهای حکومتی، نهادهای حقوقی، صنعت فناوری اطلاعات، و جامعه در مجموعه‌ای از تدابیر است. در ادامه به برخی از اقدامات و تدابیر مهم در جلوگیری از و مقابله با جرائم سایبری اشاره می‌شود:

1. توسعه قوانین و مقررات:
   • توسعه و به‌روزرسانی قوانین مربوط به جرائم سایبری با توجه به تغییرات فناوری.
   • تدوین مقرراتی که به شناسایی، پیشگیری، و مجازات افراد مجرم در دنیای دیجیتال کمک کنند.
2. آموزش و اطلاع‌رسانی:
   • برگزاری برنامه‌های آموزشی برای اطلاع‌رسانی به افراد درباره راه‌های حفاظت در فضای سایبری.
   • افزایش آگاهی در مورد تهدیدات سایبری و راهکارهای ایمنی در مدارس و جامعه.
3. تقویت امنیت سایبری:
   • افزایش توانایی‌ها و تجهیزات امنیتی در سطح ملی و سازمانی.
   • تشویق صنعت فناوری به توسعه نرم‌افزارها و سیستم‌هایی با امنیت قوی.
4. همکاری بین‌المللی:
   • همکاری با سازمان‌ها و کشورهای دیگر در زمینه تعقیب و مجازات مجرمان سایبری.
   • مشارکت در توافقات بین‌المللی برای مقابله با جرائم سایبری.
5. توسعه تکنولوژی امنیتی:
   • توسعه و استفاده از تکنولوژی‌های جدید برای تشخیص و پیشگیری از حملات سایبری.
   • تحقیق و توسعه در زمینه امنیت سایبری برای مقابله با تهدیدات جدید.
6. تشکیل تیم‌های ویژه:
   • ایجاد تیم‌های تخصصی در نهادهای اجرایی برای تعقیب و مبارزه با جرائم سایبری.
   • آمادگی و آموزش نیروهای انسانی در زمینه امنیت سایبری.
7. تشویق گزارش‌دهی:
   • تشویق افراد و سازمان‌ها به گزارش حوادث سایبری و همکاری با نهادهای امنیتی.
   • ایجاد مکانیزم‌های محرمانه برای اطلاع‌رسانی آسیب‌های امنیتی.

تلاش‌های ترکیبی از این اقدامات می‌تواند به تقویت امنیت در فضای دیجیتال کمک کند و به جلوگیری از جرائم سایبری و مجازات متخلفان کمک کند.

بررسی این جرائم

ماده 742 قانون مجازات اسلامی جمهوری اسلامی ایران درباره جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی در فضای دیجیتال مفادی را مطرح می‌کند که ارتکاب آن‌ها مورد محاکمه قرار می‌گیرد. در این ماده، دو بخش اصلی تعریف شده‌اند که به تبصره‌ها و جزئیات مختلف تقسیم شده‌اند:

بخش اول: منتشر کردن محتویات مستهجن

• عمل مجرمانه:
  • منتشر، توزیع یا معامله با محتویات مستهجن از طریق سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی.
• مجازات:
  • حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا چهل میلیون ریال یا هر دو.
• تبصره 1:
  • ارتکاب اعمال مشابه در خصوص محتویات مبتذل، مجازات مشابهی را به همراه دارد.
• تبصره 2:
  • اگر محتویات مستهجن به کمتر از ده نفر ارسال شود، جرم با جزای نقدی محکوم می‌شود.
• تبصره 3:
  • اگر مجرم به طور سازمان‌یافته یا حرفه‌ای این جرم را ارتکاب کند و به‌عنوان مفسد فی الارض شناخته نشود، به حداکثر هر دو مجازات اصلی محکوم می‌شود.
• تبصره 4:
  • تعریف محتویات مستهجن شامل تصویر، صوت یا متن واقعی یا غیر واقعی یا متنی است که برهنگی کامل زن یا مرد یا اندام تناسلی یا آمیزش یا عمل جنسی انسان را نشان می‌دهد.

بخش دوم: ارتکاب اعمال تحریک‌آمیز

• عمل مجرمانه:
  • تحریک، ترغیب، تهدید یا تطمیع افراد به‌منظور دستیابی به محتویات مستهجن.
• مجازات:
  • حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا بیست میلیون ریال یا هر دو.
• تبصره:
  • اگر این اعمال در خصوص محتویات مبتذل ارتکاب شود، جرم با جزای نقدی محکوم می‌شود.
• تبصره و مفاد این ماده:
  • مفاد این ماده به طور کلی شامل محتویاتی نخواهد شد که برای مقاصد علمی یا هر مصلحت عقلایی دیگر تهیه یا تولید یا نگهداری یا ارائه یا توزیع یا انتشار یا معامله می‌شود.

این ماده به منظور حفظ عفت و اخلاق عمومی در فضای دیجیتال تدابیری را اعلام می‌کند و افرادی که این جرائم را ارتکاب می‌کنند، با مجازات‌های مشخص مواجه خواهند شد.

ماده 744 – تغییر یا تحریف محتوا با هدف هتک حیثیت

• عمل مجرمانه:
  • تغییر یا تحریف فیلم، صوت، یا تصویر به وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی و منتشر کردن آن به نحوی که معمولاً موجب هتک حیثیت شخص می‌شود.
• مجازات:
  • حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا چهل میلیون ریال یا هر دو.
• تبصره:
  • اگر تغییر یا تحریف به صورت مستهجن باشد، مجازات معمولی به حداکثر حداقل دو مجازات اصلی افزایش می‌یابد.

ماده 745 – منتشر کردن صوت، تصویر، یا فیلم خصوصی بدون رضایت باعث هتک حیثیت

• عمل مجرمانه:
  • منتشر کردن یا دسترس دیگران به صوت، تصویر، یا فیلم خصوصی یا خانوادگی بدون رضایت صاحب محتوا به نحوی که موجب هتک حیثیت شخص می‌شود.
• مجازات:
  • حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا چهل میلیون ریال یا هر دو.

ماده 746 – انتشار اکاذیب با هدف اضرار و تشویش اذهان عمومی

• عمل مجرمانه:
  • انتشار اکاذیب با هدف اضرار به دیگران، تشویش اذهان عمومی، یا تخریب مقامات رسمی از طریق سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی.
• مجازات:
  • حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا چهل میلیون ریال یا هر دو.
• تبصره:
  • در صورت وارد آمدن ضرر مادی یا معنوی به دیگران، مجازات به اضافه اعاده حیثیت اعمال می‌شود.

این موادها به منظور حفظ حیثیت و عفت افراد، جلوگیری از تغییر و تحریف محتوا به نحوی که به عنوان هتک حیثیت شخصی خدشه وارد کند، و جلوگیری از انتشار اطلاعات خصوصی بدون رضایت، و همچنین جلوگیری از منتشر کردن اکاذیب به منظور تخریب مقامات رسمی و تضییق به دیگران می‌باشد.