شرایط واخواهی حقوقی چیست
واخواهی حقوقی یکی از راه‌های اعتراض به آرای صادره از دادگاه حقوقی است و در تحقق عدالت نقش مهمی دارد. این روش، به همراه تجدیدنظر خواهی و فرجام‌خواهی، می‌تواند در صورت وجود اشکالات یا ایرادات در آرای دادگاه موثر باشد. اما برای انجام واخواهی حقوقی، باید شرایط خاصی را رعایت کرد.
یکی از شرایط اساسی واخواهی حقوقی، این است که حکم دادگاه به صورت حکم غیابی صادر شده باشد. در ماده 303 قانون آیین دادرسی مدنی، تعریف حکم غیابی آمده است. بر اساس این ماده، حکم دادگاه اصلًا به صورت حضوری است، مگر در صورتی که یکی از شرایط زیر برقرار باشد:
- خوانده، وکیل، قائم مقام یا نماینده قانونی در هیچ جلسه رسیدگی دادگاهی حاضر نشده باشند.
- خوانده، وکیل، قائم مقام یا نماینده قانونی در حین رسیدگی به پرونده، لایحه نیز نفرستاده باشند.
- اخطاریه دادگاه که ساعت و محل رسیدگی به دعوی را مشخص می‌کند، به خوانده ابلاغ نشده باشد و ابلاغ قانونی انجام شده باشد.
در صورت برقراری یکی از شرایط فوق، محکوم علیه حکم غیابی می‌تواند اعتراض کرده و به این اعتراض، واخواهی گفته می‌شود. بنابراین، واخواهی حقوقی با توجه به حکم غیابی انجام می‌شود و مراحل و مدارک مربوط به این نوع اعتراض باید به دقت پیگیری شوند.
مراحل و نحوه واخواهی حقوقی
مراحل و نحوه واخواهی حقوقی به این صورت است:
- تهیه نمونه دادخواست واخواهی: شخصی که می‌خواهد از حکم غیابی اعتراض کند، باید یک نمونه دادخواست واخواهی تهیه کند. این دادخواست باید به دقت موارد اعتراضی را بیان کرده و به همراه مدارک مرتبط باشد.
- مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: متقاضی باید با داشتن اسناد و مدارک لازم، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و در سامانه ثنا نام نوع دادخواست واخواهی خود را ثبت کند.
- پرداخت هزینه: این مرحله شامل پرداخت هزینه‌های مرتبط با واخواهی است که در قسمت‌های بعد توضیح داده خواهد شد.
- مهلت واخواهی: بر اساس ماده 306 قانون آیین دادرسی مدنی، مهلت واخواهی برای مقیمان ایران بیست روز و برای افراد خارج از کشور دو ماه از تاریخ ابلاغ حکم غیابی می‌باشد. در موارد خاص، امکان واخواهی خارج از مهلت نیز وجود دارد.
- ثبت دادخواست در دادگاه صادر کننده حکم غیابی: نمونه دادخواست از طریق دفاتر خدمات قضایی به دادگاه صادر کننده حکم غیابی ارجاع می‌شود. در صورت تکمیل بودن دادخواست، در دادگاه قرار گرفته و در غیر این صورت، اقدامات لازم برای رفع نقص‌ها انجام می‌شود.
- ابلاغ زمان و محل رسیدگاه: زمان و محل رسیدگاه به طریفین از طریق سامانه ابلاغ ثنا اطلاع داده می‌شود. در این تاریخ، طرفین می‌توانند در دادگاه حضور یابند و در صورت لزوم، دفاع خود را ارائه دهند.
مراحل واخواهی حقوقی با توجه به این گام‌ها و به کمک سامانه‌های الکترونیکی قضایی، به صورت مدرنتر و کارآمدتر انجام می‌شود.
- طرح اعتراض واخواهی نسبت به حکم، موانعی برای استفاده از سایر روش‌های اعتراض، مانند تجدیدنظر خواهی حقوقی، ایجاد نمی‌کند. این به این دلیل است که حقوق اعتراض متعلق به طرف متضرر از حکم می‌باشد و او می‌تواند در زمان مهلت واخواهی یا حتی پس از آن، اقدام به تجدید نظر خواهی حقوقی کند.
در واقع، اگر فردی از امکانات یا زمان واخواهی استفاده نکرده و یا اینکه به دلایلی قصد واخواهی نداشته باشد، همچنان می‌تواند به تجدید نظر خواهی حقوقی متوسل شود. تجدید نظر خواهی حقوقی یک فرآیند جداگانه است که امکان مرور مجدد پرونده توسط دادگاه را فراهم می‌کند و به افراد این امکان را می‌دهد تا اشکالات یا نقص‌های حاکمیت در مراحل قبلی را مورد بازنگری قرار دهند.
بنابراین، محکوم علیه حکم غیابی که از فرصت واخواهی استفاده نکرده باشد، همچنان می‌تواند از تجدید نظر خواهی حقوقی بهره‌مند شود و سعی در بهبود وضعیت حقوقی خود نماید.
مدارک لازم برای واخواهی حقوقی
برای واخواهی حقوقی از رای غیابی صادره از دادگاه، متقاضی نیاز به تهیه و ارائه مدارک مختلف دارد. در اینجا چندین مدرک لازم برای واخواهی حقوقی آورده شده است:
- مدارک هویتی متقاضی:
- شناسنامه متقاضی
- کارت ملی متقاضی
- رای یا حکم غیابی:
- نسخه‌ی اصلی یا کپی رسمی از رای یا حکم غیابی صادره از دادگاه حقوقی که مورد اعتراض قرار دارد.
- نمونه دادخواست واخواهی:
- تکمیل و ثبت یک نمونه دادخواست واخواهی از رای غیابی. این دادخواست باید به دقت موارد اعتراضی را بیان کند و به همراه مدارک و اسناد مرتبط باشد.
- اسناد و مدارک معترض:
- اسناد و مدارکی که معترض در اختیار دارد و به استناد آنها، درخواست رسیدگی مجدد به پرونده را می‌نماید. این ممکن است شامل اطلاعات اضافی، شواهد، یا اسناد حاکمیتی باشد که نشان دهنده اشتباهات یا نقص‌ها در حکم ابتدایی است.
- مدارک مربوط به عذر موجه (در صورت ارائه درخواست واخواهی خارج از مهلت):
- در صورتی که واخواهی خارج از مهلت ارائه شود، اسناد و مدارک مربوط به وجود عذر موجه باید ارائه شوند. این ممکن است شامل اطلاعات پزشکی، اسناد قانونی یا دلایل دیگر باشد که نشان دهنده موجه بودن تأخیر در واخواهی است.
با توجه به این مدارک، متقاضی می‌تواند درخواست خود را به دادگاه صادر کننده حکم ثبت نموده و فرآیند واخواهی حقوقی را آغاز نماید.
