وکیل وصیت مشهد
چه میزان از مال را می توان وصیت نمود؟
در قسمت های قبل، توضیح دادیم که اقسام و معنی وصیت چیست و گفتیم که یکی از انواع وصیت، وصیت تملیکی بوده که به موجب آن، فرد می تواند، تمام یا بخشی از مال یا منفعت مال خود را مجانی به مالکیت دیگری درآورد. لذا در این قسمت، قصد داریم، به این پرسش پاسخ دهیم که هر فرد، تا چه میزان از اموال خود را می تواند وصیت کند یا به عبارتی، احکام وصیت کردن ، در خصوص میزان آن، چگونه خواهد بود؟
در فقه و قانون، یک فرد، می تواند تمام اموال و دارایی خود را وصیت کند اما، بعد از فوت، وصیت وی، تنها تا میزان یک سوم یا ثلث اموال وی، بدون نیاز به اجازه وراث، قابل اجرا خواهد بود. اگر وصیت زاید بر ثلث باشد، یعنی، میزان وصیت، بیش از یک سوم اموال باشد، ورثه متوفی، حق آن را دارند که مقدار مازاد بر یک سوم را پذیرفته و به آن عمل کنند و یا نپذیرند.
به عنوان مثال، در صورتی که شخص، نود میلیون تومان دارایی دارد و به میزان چهل میلیون تومان از آن را به دیگران وصیت کرده است، تا میزان یک سوم آن، یعنی سی میلیون تومان قابل اجرا و نافذ است؛ منتها مقدار مازاد بر یک سوم، یعنی ده میلیون تومان اضافه را تمامی ورثه متوفی باید قبول کنند تا به آن عمل شود. در غیر این صورت، یعنی در صورت عدم موافقت همه وراث، اعمال وصیت زاید بر ثلث، صرفا نسبت به سهم اجازه دهندگان، صورت خواهد گرفت.
ملاک محاسبه ثلث اموال
ابتدا هزینه تجهیز میت و دیون میت؛ مثل مهریه زن، از اموال کسر میشود و به طلبکاران پرداخت میشود. سپس آنچه باقی میماند، ثلث آن محاسبه میشود.
نکات
الف) منظور از هزینه‌های تجهیز میت، هزینه غسل و کفن و دفن در حد شأن میت است؛ نه هزینه‌های شام و مجلس ختم و… . همچنین دیون میت، اعم است از بدهکاری به مردم، مهریه همسر، حج واجب، حج نذری که بجا آورده نشده است و قدرت بر انجام آن در زمان حیات بوده و استطاعت و شرایط آن وجود داشته است، همچنین خمس، زکات، کفارات و مظالم.
ب) ملاک از اموال موصی، اموال وی در هنگام فوت است.
ج) دیة میت به عنوان ترکه وی محسوب میشود.
د) جایز است مالی به عنوان ثلث ترکه کنار گذاشته شود، به شرط اینکه بعد از وفات، دو برابر آن برای ورثه باقی بماند.
وصیت نامه و انواع آن
انواع وصیت نامه یکی از مسائلی است که باید در رابطه با آن اطلاعات کاملی داشته باشیم. زیرا هریک از انواع وصیت نامه شرایط دارد که در صورت عدم رعایت آنها امکان بی اعتبار شدن آن وجود دارد..
در قانون امور حسبی برای وصیت نامه ۳ شکل پیش بینی شده است این سه شکل عبارتند از:
- وصیت نامه خود نوشت
- وصیت نامه رسمی
- وصیت نامه سری
هر سندی که خارج از این سه شکل باشد به عنوان وصیت نامه قابل پذیرش نیست. اگر اشخاص ذی نفع که همان ورثه هستند به وجود وصیت نامه اعتراف کنند دادگاه آن را رد نمی‌کند. وصیت نامه باید کتبی باشد تا بتوان در دادگاه مورد استناد قرار بگیرد.
از آنجا که با شهادت نمی توان وصیت را اثبات کرد بنابراین وصیت شفاهی پذیرفته نمی شود و الزما باید وصیت در قالب کتبی ، نگاشته شود.
وصیت نامه خود نوشت
1- تعریف
یکی از انواع وصیت نامه، وصیت خود نوشت است. همان طور که از نام آن مشخص است وصیتی است که توسط خود شخص نوشته میشود و دارای تاریخ روز، ماه، سال، به خط خود شخص وصیت کننده است و به امضاء او رسیده است.
وصیت نامه خود نوشت دارای فوائدی است ازجمله اینکه به وصیت کننده این امکان را می‌دهد که به طور پنهانی وصیت نامه اش را بنویسد و هزینه ای را هم نپردازد. خطری که این نوع از وصیتنامه دارد این است که ممکن است از بین برود و در معرض تحریف قرار بگیرد. لذا اشخاص اگر اقدام به تنظیم وصیت نامه خود نوشته کرده اند باید آن را در محلی نگهداری کنند تا از دستبرد تحریف و از بین رفتن محفوظ بماند.
2- شرایط تنظیم
1-2-لازم است که وصیت نامه خود نوشت تماماً به خط شخصی که می‌خواهد وصیت کند نوشته شود. بنابراین اگر کسی سواد خواندن و نوشتن ندارد نمی‌تواند این وصیت نامه را تنظیم کند و امکان دادن وکالت به دیگری برای نوشتن این نوع از وصیت نامه نیز وجود ندارد. یعنی وصیت نامه تنظیم شده توسط وکیل را نمی‌توان وصیت نامه خودنوشت نامید.
2-2- داشتن تاریخ، روز ،ماه ،سال به خط موصی
3-2- امضای وصیت نامه، وصیت کننده حتما باید وصیت نامه را امضا کند و مهر یا اثر انگشت جایگزین امضا نمی‌شوند. و این امضا معمولاً در پایان وصیت انجام میشود ولی اشکالی ندارد که وصیت کننده امضا را در آغاز وصیت نیز درج کند.
حتی امضا می‌تواند در پاکت وصیت نامه نیز درج شود. به شرطی که احراز شود پاک جزو وصیت نامه است.
اگر بعد از امضاء وصیت نامه تغییراتی در آن داده شود در واقع به منزله یک وصیت نامه جدید است که باید مجدد امضا شود و تاریخ در آن قید شود. وگرنه اعتبار وصیت نامه خودنوشت را نخواهد داشت.
3- اعتبار وصیت نامه خود نوشت
وصیت نامه خود نوشت سند عادی محسوب می شود بنابراین وارثین و سایر اشخاص ذی نفع می‌توانند در اصالت آن اظهار تردید کنند. به این معنی که بگویند خط و امضا منتسب به وصیت کننده نیست .در این صورت به عهده موصی له یعنی شخصی که به نفع او وصیت شده است می باشد که انتساب وصیت نامه به موصی را اثبات کند..
اگر به تاریخ وصیت و صحت آن اعتراض شود در این صورت کسی که ادعا دارد تاریخ وصیتنامه نادرست است یا تحریف شده است باید این موضوع را در دادگاه ثابت کند.
کسی که وصیت نامه خود نوشت به آن سپرده می شود باید بلافاصله بعد از اطلاع از تاریخ فوت موصی وصیت نامه را به دادگاه محل وقوع ترکه ارائه کند.
وصیت نامه سری
1-2- تعریف
این نوع وصیت نامه ترکیبی از وصیت نامه خودنوشت و رسمی است .به این معنا که وصیت توسط موصی امضا و مهر می شود و سپس در اداره ثبت محل اقامت او یا محل دیگری که در آیین نامه وزارت دادگستری معین شده است به امانت گذاشته می شود. این وصیت نامه از این جهت ترکیبی از وصیت نامه رسمی و خود نوشت است که با وجود اینکه نزد مأمورین رسمی تنظیم شده است اما باید به طریقی که برای امانت اسناد در قانون ثبت اسناد مقرر گردیده است در اداره ثبت به امانت گذاشته شود.
2- شرایط تنظیم وصیت نامه سری
1-2- لازم نیست که وصیت نامه سری به خط موصی باشد یا تاریخ داشته باشد، بلکه فقط کافیست که به امضا او برسد. البته اگر وصیت کننده قدرت تکلم و حرف زدن نداشته باشد در این صورت باید تمام وصیت نامه را به خط خود بنویسد و امضا کند و در حضور مسئول دفتر رسمی روی نوشته خود بنویسد که این برگ وصیت نامه اوست و در این حال مسئول دفتر ثبت نیز باید روی پاکتی که وصیت نامه در آن است بنویسد که عبارت مذکور را موصی در حضور او نوشته است..
2-2- امکان تنظیم وصیت نامه توسط بی سوادان امکان‌پذیر نیست.
3-2- امضای موصی مهم ترین رکن این وصیت نامه است و مهر و اثر انگشت به هیچ وجه نمی‌تواند جانشین امضا شودوصیت نامه سری باید لاک ومهر گردد و در لفافی پیچیده شود.
4-2- وصیت کننده باید وصیت نامه را به اداره ثبت محل خود ببرد و در حضور مسئول دفتر تاریخ تسلیم امانت را تماماً با حروف قید کند این کار او در واقع اقرار به صحت وصیت می باشد..
5-2- مسئول دفتر باید تاریخ تقدیم سند را تایید کند و نمره ترتیب امانت را معین کند و پاکت یا لفاف را مهر کند و در دفتر مخصوص نام امانت گذار و تاریخ امانت و اسامی گواهان را قید کند و به موصی رسید بدهد.
وصیت نامه سری در عمل کمتر دیده میشود زیرا دارای تشریفات پیچیده ای است و عدم رعایت این تشریفات نیز باعث بی اعتباری وصیت می شود.
کسی که می‌خواهد سند رسمی مصون از دسترسی باشد وصیت نامه رسمی را انتخاب می‌کند و کسانی که می‌خواهند وصیتشان مخفی بماند وصیت نامه خود نوشت را انتخاب می‌کنند.
وصیت نامه رسمی
1-3- تعریف
وصیت نامه رسمی وصیت نامه ای است که در دفتر اسناد رسمی تنظیم میشود و تابع تشریفات و مقررات اسناد رسمی است. و اعتبار و رسمیت آن از وصیتنامه سری و خود نوشت بیشتر است.
2-3- شرایط تنظیم وصیت نامه رسمی
وصیت نامه رسمی از آنجا که مثل اسناد رسمی تلقی میشود لذا تشریفات خاصی ندارد و مانند سایر اسناد رسمی تنظیم میشود. و اعتبار آن هم تابع همان شرایطی است که برای اسناد تنظیم شده در دفتر اسناد رسمی مقرر شده است.
3-3- اعتبار وصیت نامه رسمی
وصیت نامه رسمی به لحاظ اعتبار مانند سایر اسنادی است که در دفتر اسناد رسمی تنظیم می‌شوند. بنابراین موضوع آن چه منقول باشد چه غیر منقول بدون نیاز به حکم دادگاه قابل اجراست. از طرفی تمام محتویات و امضاهای مندرج در آن رسمی و معتبر است و نمی‌توان نسبت به محتویات و امضا های آن اظهار تردید کرد . وفقط می‌تواند نسبت به آن ادعای جعل را مطرح کرد.
وصیت در شرایط غیر عادی
ممکن است در موارد غیر عادی مثل جنگ و خطر مرگ فوری ومواردی از این قبیل رعایت تشریفات وصیت نامه ممکن نباشد و لازم باشد که فرد وصیتی را نیز انجام دهد . مطابق ماده ۲۷۳ قانون امور حسبی چهار نوع وصیت نامه برای این موارد پیش بینی شده است.
- وصیت نامه نظامی
- وصیت نامه در موارد خطر فوری
- وصیت به هنگام شروع امراض سرایت کننده
- وصیت هنگام مسافرت در دریا
بنابراین در این موارد نیاز به رعایت تشریفات وصیت نامه هانیست و هر گاه وضع فوق‌العاده پایان پذیرد اعتبار وصیت نامه فوق العاده ظرف یک ماه از تاریخ رفع حالت اضطرار از بین می رود. پس وصیت کننده پس از اتمام حالت غیرعادی ظرف یک ماه باید نسبت به تنظیم وصیت نامه به یکی از طرق قانونی اقدام نماید.
جهت مشاوره با رضا حسینی برج، وکیل پایه یک دادگستری با شماره درج شده در سایت تماس حاصل نمایید.