مستثنیات دین چیست ؟
در بعضی مواقع فردی که بدهکار میشود اموالی دارد که طرف مقابل میخواهد آن اموال را توقیف کند و این مورد را از دادگاه تقاضا دارد.البته باید توجه کرد زمانی که شخصی از کسی طلب دارد دادگاه پس از برسی، آن را محکوم به پرداخت طلب میکند و شخص موظف به پرداخت میشود.در صورتی که فرد از این پرداخت سر پیچی کند و ان را پرداخت نکند دادگاه اقدام به صدور اجرائیه خواهد کرد. اما باید دانست که تمام اموال و به طور مطلق را نمیتوان توقیف کرد و استثناء در این خصوص وجود دارد این اموالی که نمیتوان توقیف کرد و فروخت را مستثنیات دین گویند.البته این استثنا تا زمان فوت مدیون باقی است و با فوت او خاتمه پیدا میکند.
نکته حائز اهمیت این است که اموالی را میتوان توقیف کرد که جزء اموال مهم و ضروری زندگی نباشد چرا که این اموال قابل توقیف نیستند .
مصادیق مستثنیات دین چیست؟
1.یکی از مستثنیات که ضرورت برای زندگی بدهکار دارد منزل مسکونی که در حال استفاده کردن از ان میباشد است.باید توجه کرد که اگرمنزل مسکونی مازاد بر شان یا بیش تر از یکی باشد قابل توقیف است.پس منزل مسکونی باید مورد استفاده و نیاز مدیون و در شان بدهکار باشد.
2.مورد بعدی که جزء مستثنیات دین قرار میگیرد اثاث البیت یا همان وسایل زندگی که مورد نیاز برا ی خود فرد و همچنین افراد تحت تکفل او است میباشد.این مورد هم باید شان مدیون در ان لحاظ شود یعنی وسایل مورد نیاز و مناسب با شان مدیون.
3.در مورد اثاث البیت که خود فرد و افراد تحت تکفلش را گفتیم در مورد اذوقه مورد احتیاج همین افراد هم برای مدتی که عرفا اذوقه ذخیره میشود به همین شکل میباشد.
4.وسایل مهم برای اهل علم وتحقیق مثل کتاب و ابزار های علمی تحقیقاتی،باید به این نکته توجه کرد که ممکن است لپ تاپ یا کتمپیوتر هم شامل وسایل مود استفاده برای تحقیقات علمی قرار گیرد .
5.وسایل مورد نیاز برای امرار معاش فرد و افراد تحت تکفلش ،وسایل و ابزاری که با ان کار میکند مثل وسایل کشاورزان و پیشه وران و غیره
6.گوشی موبایل و خط مدیون ،البته به این نکته باید توجه کرد که اگر مدیون دارای گوشی موبایل گران قیمتی میباشد یا همین طور در مورد خط مدیون که مدیون دارای خط گران قیمتی باشد در این صورت میتوان ان هارا توقیف کرد زیرا با یک خط ارزان هم میتواند کار خویش را انجام دهد .
7.پولی که برای قرار داد اجاره به موجر داده میشود،البته اگر پولی که به عنوان ودیعه داده شده و بدون ان نتوان اجاره را پرداخت کند و یا عین مستاجره در شان مدیون باشد قابل توقیف نمیباشد.
نکته:خودرو جزو مستثنیات دین نمیباشد و میتوان ان را توقیف کرد
نکته:باید توجه داشت مواردی که به عنوان مستثنیات دین در بالا گفته شد اختلافی میباشد و در رویه نظر قضات ملاک است و به تشخیص قاضی می باشد.
مواد مرتبط با مستثنیات دین:
ماده ۵۲۳ قانون آیین دادرسی مدنی
در کلیه مواردی که رای دادگاه برای وصول دین به موقع اجراء گذارده میشود اجراء رای از مستثنیات دین اموال محکوم علیه ممنوع میباشد.
تبصره – احکام جزائی دادگاههای صالح مبنی بر استرداد کل یا بخشی از اموال محکوم علیه یا ضبط آن مستثنی میباشد.
ماده ۶۵ قانون اجرای احکام مدنی
اموال زیر برای اجرای حکم توقیف نمیشود:
۱ – لباس و اشیاء و اسبابی که برای رفع حوائج ضروری محکومعلیه و خانواده او لازم است.
۲ – آذوقه به قدر احتیاج یکماهه محکومعلیه و اشخاص واجبالنفقه او.
۳ – وسائل و ابزار کار ساده کسبه و پیشهوران و کشاورزان.
۴ – اموال و اشیایی که به موجب قوانین مخصوص غیر قابل توقیف میباشند.
تبصره – تصنیفات و تالیفات و ترجمههایی که هنوز به چاپ نرسیده بدون رضایت مصنف و مولف و مترجم و در صورت فوت آنها بدون رضایت ورثه یا قائممقام آنان توقیف نمیشود.
ماده ۲۴ قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی
مستثنیات دین صرفاً شامل موارد زیر است:
الف – منزل مسکونی که عرفاً در شان محکومعلیه در حالت اعسار او باشد
ب – اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع حوائج ضروری محکومعلیه و افراد تحت تکفل وی لازم است.
ج – آذوقه موجود به قدر احتیاج محکومٌعلیه و افراد تحت تکفل وی برای مدتی که عرفاً آذوقه ذخیره میشود.
د – کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شان آنها.
ه- – وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آنها و افراد تحت تکفلشان لازم است.
و – تلفن مورد نیاز مدیون.
ز – مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت میشود، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره بها بدون آن موجب عسر و حرج گردد و عین مستاجره مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شان او نباشد.
تبصره ۱ – چنانچه منزل مسکونی محکومعلیه بیش از نیاز و شان عرفی او در حالت اعسارش بوده و مال دیگری از وی در دسترس نباشد و مشارٌالیه حاضر به فروش منزل مسکونی خود تحت نظارت مرجع اجراءکننده رای نباشد به تقاضای محکومله به وسیله مرجع اجراءکننده حکم با رعایت تشریفات قانونی به فروش رفته و مازاد بر قیمت منزل مناسب عرفی، صرف تادیه دیون محکومٌعلیه خواهد شد مگر اینکه استیفای محکومبه به طریق سهلتری مانند استیفاء از محل منافع بخش مازاد منزل مسکونی محکومٌعلیه یا انتقال سهم مشاعی از آن به شخص ثالث یا طلبکار امکانپذیر باشد که در اینصورت محکومبه از طرق مذکور استیفاء خواهد شد.
تبصره ۲ – چنانچه به حکم قانون مستثنیات دین تبدیل به عوض دیگری شده باشد، مانند اینکه مسکن به دلیل قرار گرفتن در طرحهای عمرانی تبدیل به وجه گردد، یا در اثر از بین رفتن، عوضی دریافت شده باشد، وصول محکومبه از آن امکان پذیر است مگر اینکه محرز شود مدیون قصد تهیه موضوع نخستین را دارد.
